Ελληνική Πνευμολογική Εταιρεία
Για να μπορέσουμε να φροντίσουμε την υγεία των πνευμόνων μας, θα πρέπει να κατανοήσουμε τον τρόπο λειτουργίας τους, τη συμβολή τους στην καθημερινότητα και τη ζωή μας, αλλά και τις συνθήκες ή παθήσεις που μπορεί να τους βλάψουν.
Πώς λειτουργεί ο πνεύμονας
Οι πνεύμονές μας αποτελούν μέρος του αναπνευστικού συστήματος. Είναι μια ομάδα οργάνων και ιστών που συνεργάζονται για να μας βοηθήσουν να αναπνεύσουμε. Η κύρια δουλειά του αναπνευστικού συστήματος είναι να μεταφέρει καθαρό αέρα στο σώμα μας, ενώ αφαιρεί τα απόβλητα αέρια.
Κάθε κύτταρο του σώματός μας χρειάζεται οξυγόνο για να ζήσει. Ο αέρας που αναπνέουμε περιέχει οξυγόνο και άλλα αέρια. Μόλις φτάσει στους πνεύμονες, το οξυγόνο μεταφέρεται στην κυκλοφορία του αίματος και καταλήγει στον υπόλοιπο οργανισμό. Σε κάθε κύτταρο του σώματός μας, το οξυγόνο ανταλλάσσεται με ένα απόβλητο αέριο που ονομάζεται διοξείδιο του άνθρακα.
Στη συνέχεια, το αίμα μας μεταφέρει αυτό το απόβλητο αέριο πίσω στους πνεύμονες, όπου απομακρύνεται με την εκπνοή. Οι πνεύμονες και το αναπνευστικό μας σύστημα εκτελούν αυτόματα αυτήν τη ζωτική διαδικασία, που ονομάζεται ανταλλαγή αερίων.
Εκτός από την ανταλλαγή αερίων, το αναπνευστικό μας σύστημα εκτελεί κι άλλους σημαντικούς ρόλους για την αναπνοή.
Αυτοί περιλαμβάνουν:
- Διοχέτευση αέρα στη σωστή θερμοκρασία σώματος και ενυδάτωση του σώματος στο σωστό επίπεδο υγρασίας.
- Προστασία του σώματός μας από επιβλαβείς ουσίες. Αυτό γίνεται με βήχα, φτέρνισμα, φιλτράρισμα ή κατάποση.
- Υποστήριξη της αίσθησης όσφρησης.
Συμβουλές για την καλή υγεία των πνευμόνων
Μερικές φορές θεωρούμε τους πνεύμονές μας δεδομένους. Είναι το όργανο που μας κρατά ζωντανούς και ως επί το πλείστων δεν το σκεφτόμαστε. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να δώσουμε προτεραιότητα στην υγεία των πνευμόνων μας.
Το σώμα μας διαθέτει ένα φυσικό σύστημα άμυνας σχεδιασμένο για την προστασία των πνευμόνων, διατηρώντας τους ρύπους και τα μικρόβια στον κόλπο. Υπάρχουν όμως μερικά σημαντικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο ανάπτυξης πνευμονικής νόσου. Ακολουθούν μερικές συμβουλές για να διατηρήσουμε τους πνεύμονές μας υγιείς:
1
Σταματάμε το κάπνισμα
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα είναι το κάπνισμα. Ένας μεγάλος αριθμός μελετών υποστηρίζουν ότι οι καπνιστές διατρέχουν 30 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν. Ο κίνδυνος αυξάνει με τα έτη καπνίσματος και τον αριθμό κατανάλωσης τσιγάρων ανά ημέρα. Με τον καιρό, ο καπνός του τσιγάρου καταστρέφει τον πνευμονικό ιστό και μπορεί να προκαλέσει αλλαγές που αναπτύσσονται σε καρκίνο. Εάν καπνίζουμε, δεν είναι ποτέ πολύ αργά να επωφεληθούμε από τη διακοπή. Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρία και τα σύγχρονα Ιατρεία Διακοπής καπνίσματος μπορούν να μας βοηθήσουν όποτε είμαστε έτοιμοι. Επισκεφτείτε το http://www.denkapnizo.org/ για περισσότερες λεπτομέρειες.
2
Αποφεύγουμε την έκθεση σε εσωτερικούς ρύπους που μπορούν να βλάψουν τους πνεύμονές μας
Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι το παθητικό κάπνισμα μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης Καρκίνου του Πνεύμονα. Ας μην επιτρέψουμε το κάπνισμα μέσα στο σπίτι και στο αυτοκίνητό μας. Η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα είτε από έναν σύζυγο καπνιστή ή στον χώρο εργασίας, συνδέεται με μια αύξηση κατά 20-30% του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Υπολογίζεται ότι στις Η.Π.Α. 3.000 θάνατοι ετησίως οφείλονται στο παθητικό κάπνισμα. Ο κίνδυνος αυξάνεται με το χρονικό διάστημα καπνίσματος και με την ποσότητα της έκθεσης στον καπνό.
3
Ελαχιστοποιούμε την έκθεση σε εξωτερικούς παράγοντες κινδύνου
Άλλοι παράγοντες κινδύνου εκτός από το κάπνισμα είναι η έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία, κυρίως μέσα από απεικονιστικές εξετάσεις όπως η ακτινογραφία και η υπολογιστική τομογραφία, η έκθεση στο ραδόνιο που εκλύεται από την επιφάνεια πετρωμάτων, η έκθεση στον αμίαντο και η ατμοσφαιρική ρύπανση (κλιματική αλλαγή, φυσικές καταστροφές).
4
Προγραμματίζουμε τακτικά τις εξετάσεις μας
Οι τακτικοί έλεγχοι βοηθούν στην πρόληψη ασθενειών, ακόμη και όταν αισθανόμαστε καλά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον Καρκίνο του Πνεύμονα, ο οποίος τις περισσότερες φορές δεν ανιχνεύεται, έως ότου διαπιστωθεί σε προχωρημένο στάδιο. Κατά τον έλεγχο, ο πνευμονολόγος θα μας εξετάσει, θα λάβει το ιατρικό ιστορικό και θα προγραμματίσει το κατάλληλο φάσμα εξετάσεων.
5
Υιοθετούμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής
Είτε είμαστε νεότερης είτε μεγαλύτερης ηλικίας, φυσιολογικού βάρους ή μη, ικανοί για σωματική άσκηση ή όχι, είτε υποφέρουμε από κάποια χρόνια πάθηση ή αναπηρία, η σωματική άσκηση μπορεί να μας ωφελήσει σημαντικά, βοηθώντας μας να διατηρήσουμε τους πνεύμονές μας υγιείς.
Πηγή: https://www.lung.org/lung-health-diseases/wellness/protecting-your-lungs
Current Cigarette Smoking Among Adults — United States, 2005–2012
Available from: https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm6302a2.htm
Radon and Cancer – National Cancer Institute
Available from: https://www.cancer.gov/about-cancer/causes prevention/risk/substances/radon/radon-fact-sheet
Lilienfeld DE, Mandel JS, Coin P, Schuman LM. Projection of asbestos related diseases in the United States, 1985-2009. I. Cancer. Br J Ind Med. 1988 May;45(5):283–91.
Karampitsakos T, Tzilas V, Tringidou R, Steiropoulos P, Aidinis V, Papiris SA, et al. Lung cancer in patients with idiopathic pulmonary fibrosis. Pulm Pharmacol Ther. 2017 Aug 1;45:1–10.
Καρκίνος του πνεύμονα
Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί πρωτεύον πρόβλημα δημόσιας υγείας, παγκοσμίως, με αναλογίες επιδημίας και δείκτες που θα αυξηθούν ραγδαία τα επόμενα χρόνια. Το 2020 ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελούσε την κυριότερη αιτία θανάτου από καρκίνο, με περίπου 1,8 εκατομμύρια θανάτους ή ποσοστό 18% των συνολικών θανάτων από καρκίνο, παγκοσμίως.
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα και ο τρίτος σε συχνότητα στη γυναίκα, αλλά ο πρώτος σε συχνότητα καρκίνος στον γενικό πληθυσμό.
Τα στάδια του καρκίνου είναι τέσσερα και έχουν σχέση με την πρόβλεψη της επιβίωσης. Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στη θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα τις τελευταίες δεκαετίες, το ποσοστό 5-ετούς επιβίωσης δεν ξεπερνάει το 20%. Μόλις περίπου το 19% των ασθενών θα διαγνωσθεί σε αρχικό στάδιο της νόσου όπου η χειρουργική εκτομή αποτελεί τη θεραπεία εκλογής. Δυστυχώς, το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών (57%) διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο, μεταστατικό στάδιο της νόσου με τα ποσοστά 5-ετούς επιβίωσης να είναι ζοφερά (περίπου 6%).
Ο καρκίνος του πνεύμονα χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με το πώς φαίνονται τα κύτταρά του στο μικροσκόπιο: στον μικροκυτταρικό, που αντιπροσωπεύει το 15% του συνόλου των περιπτώσεων και τον μη μικροκυτταρικό, που με τη σειρά του χωρίζεται στα πλακώδη και μη πλακώδη νεοπλάσματα.
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση και στη ριζική θεραπεία με σκοπό την ίαση.
Πως ξεκινά & συμπτώματα
Ο καρκίνος του πνεύμονα χαρακτηρίζεται συχνά από απουσία ή ήπια μόνο συμπτώματα μέχρι να ανακαλυφθεί. Δυστυχώς, η πλειοψηφία των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα είναι σε προχωρημένο στάδιο όταν παρουσιάζουν πλέον συμπτώματα και γι’ αυτό ευελπιστούμε ότι τα προγράμματα πρώιμης ανίχνευσης θα αλλάξουν την πορεία της νόσου τα επόμενα χρόνια.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα είναι τα εξής:
Χρόνιος βήχας (διάρκειας μεγαλύτερης των τριών εβδομάδων). Η αλλαγή των χαρακτήρων του βήχα (τσιγαρόβηχας) ενός καπνιστή θα πρέπει να οδηγούν άμεσα στην αναζήτηση ιατρικής συμβουλής.
Αποβολή φλέγματος με αίμα ή κηλίδες αίματος με τον βήχα (αιμόπτυση). Συνήθως η ποσότητα του αποβαλλόμενου είναι μικρή και υποεκτιμάται από τους ασθενείς
Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους, ανορεξία και αίσθημα χρόνιας κόπωσης
Δύσπνοια (λαχάνιασμα) πρωτοεμφανιζόμενη ή επιδείνωσή της
Πόνος ή αίσθημα βάρους στον θώρακα ή τη ράχη
Πρωτοεμφανιζόμενος και επίμονος πόνος στα οστά (σπονδυλική στήλη, πλευρές, λεκάνη), έντονη κεφαλαλγία, κιτρίνισμα των ματιών
Πόνος στον ώμο που συχνά αντανακλά στο χέρι και μπορεί να συνοδεύεται από μείωση της μυϊκής δύναμης.
Οίδημα και διόγκωση των φλεβών στον λαιμό, ενώ σταδιακά μπορεί να παρατηρηθεί στα χέρια
Βράγχος φωνής (αλλαγή του τόνου ή εξασθενημένη φωνή)
Συριγμός (υψηλής συχνότητας σφύριγμα κατά την αναπνοή)
Πληκτροδακτυλία (διόγκωση της ρίζας των νυχιών, αλλαγή του σχήματος/γαμψά νύχια) των δακτύλων των χεριών και των ποδιών
Η εμφάνιση των παραπάνω συμπτωμάτων μπορεί να αφορά άλλες χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις ή άλλες ασθένειες που δεν σχετίζονται με το αναπνευστικό. Όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα τόσο ευκολότερα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Επισκεπτόμαστε τον γιατρό μας, εάν έχουμε οποιουδήποτε είδους ανησυχία, νέα συμπτώματα – έστω και ήπια – ειδικά εάν ανήκουμε σε ομάδα αυξημένου κινδύνου.
Πηγή
Siegel RL, Miller KD, Jemal A. Cancer statistics, 2020. CA Cancer J Clin. 2020;70(1):7–30.
Cancer of the Lung and Bronchus – Cancer Stat Facts [Internet]. SEER.
Available from: https://seer.cancer.gov/statfacts/html/lungb.html
Προληπτικός έλεγχος, με αφορά;
Απάντησε σε ένα σύντομο quiz και μάθε αν ανήκεις σε ομάδα υψηλού κινδύνου
Θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος. Η χειρουργική εξαίρεση και η ακτινοθεραπεία εφαρμόζονται μόνο στην περιοχή του όγκου και λέγονται τοπικές θεραπείες ενώ η χημειοθεραπεία, οι στοχεύουσες (ή μοριακές θεραπείες) και η ανοσοθεραπεία λέγονται συστηματικές θεραπείες καθώς στοχεύουν τόσο τον κύριο όγκο όσο και τις μεταστάσεις του.
Η χειρουργική εξαίρεση εφαρμόζεται κυρίως στα πρώιμα στάδια Ι και ΙΙ του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα και σε κάποιες επιλεγμένες περιπτώσεις σταδίου ΙΙΙ. Αποτελεί την πλέον ωφέλιμη θεραπεία διότι πρακτικά αφαιρεί από τον οργανισμό όλα τα ορατά καρκινικά κύτταρα.
Το πλάνο θεραπείας για κάθε ασθενή σήμερα εξατομικεύεται και βασίζεται:
- στον ιστολογικό τύπο του καρκίνου και τα ιδιαίτερα μοριακά του χαρακτηριστικά (μεταλλάξεις)
- στο στάδιο που βρίσκεται η νόσος
- στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς και τη γενική φυσική του κατάσταση
- στις προσωπικές προτιμήσεις κάθε ατόμου.
Αντιμετώπιση καρκίνου του πνεύμονα
ΜΜΚΠ: Μη Μικροκυτταρικός Καρκίνος Πνεύμονα,
ΜΚΠ: Μικροκυτταρικός Καρκίνος Πνεύμονα,
ΧΜΘ: Χημειοθεραπεία,
ΑΚΘ: Ακτινοθεραπεία,
ΙΟ: Ανοσοθεραπεία.
Για τη σωστή αντιμετώπιση του καρκίνου μπορεί να απαιτούνται μόνο τοπικές θεραπείες ή μόνο συστηματικές. Συχνά όμως χρησιμοποιούμε συνδυασμό και των δύο και γι’ αυτό οι θεραπευτικές αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται από Διεπιστημονικά Ογκολογικά Συμβούλια που συμμετέχουν όλες οι συναφείς ειδικότητες.
Συμβουλεύσου τον Πνευμονολόγο σου
Ενημερώσου από τον Γιατρό σου